Πιο
σιχαμένο πράμα απ' τον Νόμο, νομίζω δεν υπάρχει! Όσο αναπόφευκτος κι αν είναι,
είναι και άλλο τόσο ρυπαρός! Διότι είναι
συνώνυμος της υποκρισίας! Κι όποιος πει όχι, λέω πως ψεύδεται ασύστολα, ή έστω δε
σκαμπάζει τι σημαίνει Νόμος.
Μιλώντας συγκεκριμένα για τον πρωταγωνιστή των ημερών, τον μικρό Νικόλα, τον "τρομομπόμπιρα που μας έχει ζαλίσει γιατί δεν τρώει το φαί του", να τι αναφέρει το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα που, αντί να πάω να κοιμηθώ σαν άνθρωπος, εγώ μόλις κατέβασα απ' το ράφι, στις πέντε το ξημέρωμα.
Είναι υπογεγραμμένο αυτό το σχέδιο από την Αθανασία Συκιώτου. Η έκδοση είναι περσινή, της Νομικής Βιβλιοθήκης. Και το όλο σχέδιο, υποτίθεται πως αποσκοπεί στην "εξορθολογοποίηση του σωφρονιστικού μας συστήματος".
Ενώ λοιπόν δικαιούται το αγόρι εκπαιδευτικών αδειών βάσει του άρθρου 58 (βλ. σελ. 149), μία εκ των προϋποθέσεων για τη χορήγησή τους ορίζεται από το άρθρο 55 (βλ. σελ. 147). Αυτή, συνοψίζεται στη φράση: "Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων".
Από ποιον εκτιμάται; Ιδού ένα καλό ερώτημα. Απαντιέται φυσικά κι αυτό στο εν λόγω εγχειρίδιο. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 70 (βλ. σελ. 159), που αφορά τα πειθαρχικά όργανα. Ποιοι λοιπόν συνιστούν τα περίφημα πειθαρχικά όργανα; Πρόκειται για τριανδρία. Είναι ο αρμόδιος δικαστής, ο οποίος και προεδρεύει του πειθαρχικού συμβουλίου, ο διευθυντής της φυλακής και ο παλαιότερος κοινωνικός λειτουργός της φυλακής όπου κρατείται ο αιτών.
Αυτοί, δεσμώτες εξίσου και οι τρεις του ανελέητου Συστήματος, έχουνε κάθε λόγο να θέλουν να κοιμούνται ήσυχοι πως θα έχουν και την επαύριο τη δουλειά τους, αφ' ότου δηλαδή ο πιτσιρικάς -του οποίου την εκπαιδευτική άδεια καλούνται επίμονα πλέον από μια μερίδα πολιτών να υπογράψουν- την κάνει μ' ελαφρά πηδηματάκια και ξεφτιλίσει κι αυτός, με τον δικό του τρόπο, ολόκληρο το ξεφτιλισμένο σωφρονιστικό σύστημα. Οπότε... εκπαιδευτική άδεια γιοκ!
Προφανέστατα, δεν είναι το καρδιοχτύπι τριών μοναχά τεχνοκρατών που έφερε τα πράγματα στα άκρα. Είπα ήδη, είναι υπόλογοι κι οι τρείς, με ό,τι αυτό σημαίνει. Και θα μου πεις τώρα εσύ: "ναι μαντάμ, αλλά δεν ακούγεται κομμάτι λογικό άμα ένας είναι επίφοβος, να μην τον αφήνουνε να κάνει βόλτες δεξιά-αριστερά;". Πολύ λογικό! Θα ήταν, πράγματι. Αν κι όλα τα υπόλοιπα ήτανε λογικά. Έλα όμως που δεν είναι!
Γιατί λοιπόν ένα παράλογο ηχεί ξάφνου παράλογο μέσα στην κοινωνία του άκρατου παραλογισμού; Οι σκεπτόμενοι, όλοι σχεδόν απ' όσο ξέρω, συγκλίνουν στο ότι ζούμε ζωές ξέχειλες από παραλογισμό. Μόνο οι ηλίθιοι κι οι μπουκωμένοι πλούτο διακρίνουν λογική γύρω τους κι αρμονία. Το τι απ' όσα συμβαίνουν μέσα τους είναι λογικό και τι όχι, απλώς το προσπερνώ, για να μην ευθυμήσω νυχτιάτικα και χάσω έτσι τον ειρμό μου.
Όσο για τον κόσμο της φυλακής, αυτός νοηματοδοτείται, διαιωνίζεται και λειτουργεί στις γνωστές συνθήκες απανθρωπίας, επειδή έτσι προστάζει ο έξω κόσμος. Ο κατ' ευφημισμόν λεγόμενος "φυσιολογικός". Η φυλακή, όπως γνωρίζουν ακόμα και τα μικρά παιδάκια, δεν είναι αυτόνομη δομή. Δε φύτρωσε από το πουθενά. Είναι σπόρος κακός που η κοινωνία έσπειρε και καλλιεργεί συστημικά και συστηματικά. Γιατί αυτό συμφέρει. Απλά.
Η μάντρα της φυλακής είναι το όριο που χωρίζει τους δηλωμένους ως ηθικούς απ' τους ανήθικους. Υποτίθεται. Γιατί ηθική, αποδεδειγμένα, είναι μονάχα ό,τι συμφέρει κάθε φορά τον φερόμενο ως ηθικό. Της όποιας ηθικής τυγχάνει να εκπροσωπεί. Του όποιου συμφέροντος, μ' άλλα λόγια.
Δεν είναι κάτι περισσότερο απ' αυτό η ηθική, που τόσο εμετικά υμνείται απ' όσους συστήνονται ως ηθικά στοιχεία. Εν ολίγοις, η ηθική είναι -κατά τη γνώμη μου πάντα- μια υποκρισία και τίποτε άλλο. Ένα ευτελές τέχνασμα, στο οποίο θεμελιώνεται η εικονική πραγματικότητα που λέγεται κοινωνική ευταξία.
Και που άλλοι το αντιλαμβάνονται ως τη φωνή του Θεού, άλλοι ως τους απαρέγκλιτους κανόνες της νομιμότητας, άλλοι ως τις ανυπέρβλητες διδαχές που δέχθηκαν στην πρώιμη νιότη τους υπό μορφή πλύσης εγκεφάλου είτε από γονείς είτε από δασκάλους κι άλλοι, ως την ήδη από καιρό συμπαγή μες στο μυαλό τους ιδεολογία (πόθεν; δεν ενθυμούνται, πως άρα ν' αναρωτηθούν;), ή ακόμα χειρότερα, ως αγαθότητα. Άλλο ψεύδος τούτο!
Απ' το οποίο βεβαίως προέρχεται και το περιβόητο "οι Κακοί είναι στη φυλακή". Αυτό στην προέκτασή του, σημαίνει πως εκτός φυλακής είμαστε οι Καλοί. Και ως Καλοί, προστατευόμαστε απ' τον Νόμο. Μια τέτοια σκέψη όμως, μπέσα τώρα, τι είναι αν όχι αφελής;
Οπότε, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν πως η ηθική είναι προϊόν ευφυΐας, αφού διαφυλάττει τα συμφέροντα των ηθικών (ο Θεός να τους κάνει, μιας και η ηθική είναι τελείως αυθαίρετη έννοια), πόσο παράλογο μοιάζει το επιχείρημα, κατόπιν του προηγούμενου συλλογισμού, πως η ηθική είναι συνώνυμη της ανθρώπινης βλακείας;
Κι αν ήτανε μονάχα πρόβλημα βλακείας η όλη μπούρδα περί ηθικής, τα πράγματα δε θα 'τανε και τόσο τραγικά, ίσως και να βρισκότανε μια λύση. Δεν είναι όμως μόνο ζήτημα βλακείας. Είναι, σε μεγάλο βαθμό ζήτημα φόβου. Φόβου για όσα οι πολλοί δεν είναι σε θέση να επιτύχουν, αφού δεν έχουνε τα κότσια, ανάμεικτου με τον μέγα φόβο της απώλειας των όποιων κεκτημένων.
Κεκτημένων σε πρακτικό επίπεδο, εννοείται. Διότι, δεν διακυβεύονται στους φόβους οι μεγάλες ιδέες. Αυτές, η Ιστορία έχει κατ' επανάληψη αποδείξει, πως γίνονται πράξεις μόνο όταν οι φόβοι παραμερίζονται. Κατά τα λοιπά, οι φόβοι τις μεγάλες ιδέες τις υπονομεύουν. Τα μόνα που εξυπηρετούν οι φόβοι είναι τα μικροσυμφέροντα του καθενός ξεχωριστά, κι όλων μαζί ως κοινωνία.
Αυτά είναι που, φαινομενικά τουλάχιστον, θεμελιώνονται απ΄ τον Νόμο: τα μικροσυμφέροντα. Ή τα μεγαλύτερα συμφέροντα. Οι επιδιώξεις του κάθε αξιοθρήνητου, του κάθε κακομοίρη, του κάθε μεροκαματιάρη φουκαρά. Αλλά κι οι επιδιώξεις του κάθε κονομημένου, λιγότερο, πιο πολύ, ή πάρα πολύ. Αλλά και πράγματα ομοίως ποταπά. Η ησυχία του κάθε νοικοκύρη, ας πούμε, που ξέρει μόνο να "κοιτάει τη δουλειά του", όπως πέτυχαν να του καρφώσουν στο μυαλό πως είναι το σωστό.
Και κάπου εδώ, ξαναγυρνάω στην αρχή της σκέψης μου. Στον μόνο χαρακτηρισμό δηλαδή, που κατά την άποψή μου, αρμόζει στον Νόμο. Άλλωστε, απ 'όπου κι αν το πιάσω το ζήτημα, όσο κι αν το 'χω παιδέψει στο κεφάλι μου τα τελευταία χρόνια, πάντα στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγω.
Πως ή εμένα η κρίση μου δε λειτουργεί διόλου σωστά, ή ο Νόμος είναι ό,τι πιο βρωμερό επινοήθηκε ποτέ. Αναγκαίος, προφανέστατα. Όπως ο υπόνομος στην πόλη. Το ίδιο όμως ελεεινός. Θα έλεγα, ίσως και λίγο παραπάνω.
Μιλώντας συγκεκριμένα για τον πρωταγωνιστή των ημερών, τον μικρό Νικόλα, τον "τρομομπόμπιρα που μας έχει ζαλίσει γιατί δεν τρώει το φαί του", να τι αναφέρει το σχέδιο του νέου σωφρονιστικού κώδικα που, αντί να πάω να κοιμηθώ σαν άνθρωπος, εγώ μόλις κατέβασα απ' το ράφι, στις πέντε το ξημέρωμα.
Είναι υπογεγραμμένο αυτό το σχέδιο από την Αθανασία Συκιώτου. Η έκδοση είναι περσινή, της Νομικής Βιβλιοθήκης. Και το όλο σχέδιο, υποτίθεται πως αποσκοπεί στην "εξορθολογοποίηση του σωφρονιστικού μας συστήματος".
Ενώ λοιπόν δικαιούται το αγόρι εκπαιδευτικών αδειών βάσει του άρθρου 58 (βλ. σελ. 149), μία εκ των προϋποθέσεων για τη χορήγησή τους ορίζεται από το άρθρο 55 (βλ. σελ. 147). Αυτή, συνοψίζεται στη φράση: "Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων".
Από ποιον εκτιμάται; Ιδού ένα καλό ερώτημα. Απαντιέται φυσικά κι αυτό στο εν λόγω εγχειρίδιο. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 70 (βλ. σελ. 159), που αφορά τα πειθαρχικά όργανα. Ποιοι λοιπόν συνιστούν τα περίφημα πειθαρχικά όργανα; Πρόκειται για τριανδρία. Είναι ο αρμόδιος δικαστής, ο οποίος και προεδρεύει του πειθαρχικού συμβουλίου, ο διευθυντής της φυλακής και ο παλαιότερος κοινωνικός λειτουργός της φυλακής όπου κρατείται ο αιτών.
Αυτοί, δεσμώτες εξίσου και οι τρεις του ανελέητου Συστήματος, έχουνε κάθε λόγο να θέλουν να κοιμούνται ήσυχοι πως θα έχουν και την επαύριο τη δουλειά τους, αφ' ότου δηλαδή ο πιτσιρικάς -του οποίου την εκπαιδευτική άδεια καλούνται επίμονα πλέον από μια μερίδα πολιτών να υπογράψουν- την κάνει μ' ελαφρά πηδηματάκια και ξεφτιλίσει κι αυτός, με τον δικό του τρόπο, ολόκληρο το ξεφτιλισμένο σωφρονιστικό σύστημα. Οπότε... εκπαιδευτική άδεια γιοκ!
Προφανέστατα, δεν είναι το καρδιοχτύπι τριών μοναχά τεχνοκρατών που έφερε τα πράγματα στα άκρα. Είπα ήδη, είναι υπόλογοι κι οι τρείς, με ό,τι αυτό σημαίνει. Και θα μου πεις τώρα εσύ: "ναι μαντάμ, αλλά δεν ακούγεται κομμάτι λογικό άμα ένας είναι επίφοβος, να μην τον αφήνουνε να κάνει βόλτες δεξιά-αριστερά;". Πολύ λογικό! Θα ήταν, πράγματι. Αν κι όλα τα υπόλοιπα ήτανε λογικά. Έλα όμως που δεν είναι!
Γιατί λοιπόν ένα παράλογο ηχεί ξάφνου παράλογο μέσα στην κοινωνία του άκρατου παραλογισμού; Οι σκεπτόμενοι, όλοι σχεδόν απ' όσο ξέρω, συγκλίνουν στο ότι ζούμε ζωές ξέχειλες από παραλογισμό. Μόνο οι ηλίθιοι κι οι μπουκωμένοι πλούτο διακρίνουν λογική γύρω τους κι αρμονία. Το τι απ' όσα συμβαίνουν μέσα τους είναι λογικό και τι όχι, απλώς το προσπερνώ, για να μην ευθυμήσω νυχτιάτικα και χάσω έτσι τον ειρμό μου.
Όσο για τον κόσμο της φυλακής, αυτός νοηματοδοτείται, διαιωνίζεται και λειτουργεί στις γνωστές συνθήκες απανθρωπίας, επειδή έτσι προστάζει ο έξω κόσμος. Ο κατ' ευφημισμόν λεγόμενος "φυσιολογικός". Η φυλακή, όπως γνωρίζουν ακόμα και τα μικρά παιδάκια, δεν είναι αυτόνομη δομή. Δε φύτρωσε από το πουθενά. Είναι σπόρος κακός που η κοινωνία έσπειρε και καλλιεργεί συστημικά και συστηματικά. Γιατί αυτό συμφέρει. Απλά.
Η μάντρα της φυλακής είναι το όριο που χωρίζει τους δηλωμένους ως ηθικούς απ' τους ανήθικους. Υποτίθεται. Γιατί ηθική, αποδεδειγμένα, είναι μονάχα ό,τι συμφέρει κάθε φορά τον φερόμενο ως ηθικό. Της όποιας ηθικής τυγχάνει να εκπροσωπεί. Του όποιου συμφέροντος, μ' άλλα λόγια.
Δεν είναι κάτι περισσότερο απ' αυτό η ηθική, που τόσο εμετικά υμνείται απ' όσους συστήνονται ως ηθικά στοιχεία. Εν ολίγοις, η ηθική είναι -κατά τη γνώμη μου πάντα- μια υποκρισία και τίποτε άλλο. Ένα ευτελές τέχνασμα, στο οποίο θεμελιώνεται η εικονική πραγματικότητα που λέγεται κοινωνική ευταξία.
Και που άλλοι το αντιλαμβάνονται ως τη φωνή του Θεού, άλλοι ως τους απαρέγκλιτους κανόνες της νομιμότητας, άλλοι ως τις ανυπέρβλητες διδαχές που δέχθηκαν στην πρώιμη νιότη τους υπό μορφή πλύσης εγκεφάλου είτε από γονείς είτε από δασκάλους κι άλλοι, ως την ήδη από καιρό συμπαγή μες στο μυαλό τους ιδεολογία (πόθεν; δεν ενθυμούνται, πως άρα ν' αναρωτηθούν;), ή ακόμα χειρότερα, ως αγαθότητα. Άλλο ψεύδος τούτο!
Απ' το οποίο βεβαίως προέρχεται και το περιβόητο "οι Κακοί είναι στη φυλακή". Αυτό στην προέκτασή του, σημαίνει πως εκτός φυλακής είμαστε οι Καλοί. Και ως Καλοί, προστατευόμαστε απ' τον Νόμο. Μια τέτοια σκέψη όμως, μπέσα τώρα, τι είναι αν όχι αφελής;
Οπότε, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν πως η ηθική είναι προϊόν ευφυΐας, αφού διαφυλάττει τα συμφέροντα των ηθικών (ο Θεός να τους κάνει, μιας και η ηθική είναι τελείως αυθαίρετη έννοια), πόσο παράλογο μοιάζει το επιχείρημα, κατόπιν του προηγούμενου συλλογισμού, πως η ηθική είναι συνώνυμη της ανθρώπινης βλακείας;
Κι αν ήτανε μονάχα πρόβλημα βλακείας η όλη μπούρδα περί ηθικής, τα πράγματα δε θα 'τανε και τόσο τραγικά, ίσως και να βρισκότανε μια λύση. Δεν είναι όμως μόνο ζήτημα βλακείας. Είναι, σε μεγάλο βαθμό ζήτημα φόβου. Φόβου για όσα οι πολλοί δεν είναι σε θέση να επιτύχουν, αφού δεν έχουνε τα κότσια, ανάμεικτου με τον μέγα φόβο της απώλειας των όποιων κεκτημένων.
Κεκτημένων σε πρακτικό επίπεδο, εννοείται. Διότι, δεν διακυβεύονται στους φόβους οι μεγάλες ιδέες. Αυτές, η Ιστορία έχει κατ' επανάληψη αποδείξει, πως γίνονται πράξεις μόνο όταν οι φόβοι παραμερίζονται. Κατά τα λοιπά, οι φόβοι τις μεγάλες ιδέες τις υπονομεύουν. Τα μόνα που εξυπηρετούν οι φόβοι είναι τα μικροσυμφέροντα του καθενός ξεχωριστά, κι όλων μαζί ως κοινωνία.
Αυτά είναι που, φαινομενικά τουλάχιστον, θεμελιώνονται απ΄ τον Νόμο: τα μικροσυμφέροντα. Ή τα μεγαλύτερα συμφέροντα. Οι επιδιώξεις του κάθε αξιοθρήνητου, του κάθε κακομοίρη, του κάθε μεροκαματιάρη φουκαρά. Αλλά κι οι επιδιώξεις του κάθε κονομημένου, λιγότερο, πιο πολύ, ή πάρα πολύ. Αλλά και πράγματα ομοίως ποταπά. Η ησυχία του κάθε νοικοκύρη, ας πούμε, που ξέρει μόνο να "κοιτάει τη δουλειά του", όπως πέτυχαν να του καρφώσουν στο μυαλό πως είναι το σωστό.
Και κάπου εδώ, ξαναγυρνάω στην αρχή της σκέψης μου. Στον μόνο χαρακτηρισμό δηλαδή, που κατά την άποψή μου, αρμόζει στον Νόμο. Άλλωστε, απ 'όπου κι αν το πιάσω το ζήτημα, όσο κι αν το 'χω παιδέψει στο κεφάλι μου τα τελευταία χρόνια, πάντα στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγω.
Πως ή εμένα η κρίση μου δε λειτουργεί διόλου σωστά, ή ο Νόμος είναι ό,τι πιο βρωμερό επινοήθηκε ποτέ. Αναγκαίος, προφανέστατα. Όπως ο υπόνομος στην πόλη. Το ίδιο όμως ελεεινός. Θα έλεγα, ίσως και λίγο παραπάνω.
